Evra án Evrópusambands

Helgi Hjörvar alþingismaður skrifaði ágæta grein í Blaðið um ráðstefnu RSE um gjaldeyrismál í síðustu viku undir yfirskriftiinni ,,Evra án Evrópusambands". Einnig er vert að benda á umfjöllun um ráðstefnuna í Markaðnum, fylgiriti Fréttablaðsins í gær, og einnig var fjallað um þessi mál í Viðskiptablaðinu síðastliðna daga. Greinin fylgir hér með góðfúslegu leyfi höfundar;

Í fyrradag hélt Rannsóknamiðstöð um samfélags- og efnahagsmál eftirtektarverða ráðstefnu. Umfjöllunarefnið var „dollaravæðing“, þ.e. einhliða upptaka landa á myntum eins og evru og dollar. Það hefur auðvitað ekki þótt fínt heldur til marks um ósjálfstæð og veikburða ríki að geta ekki haldið úti eigin gjaldmiðli. Enda hefur það einkum verið neyðarráðstöfun þeirra sem ekki gátu ráðið málum sínum sjálf. En það er engu að síður sjálfsagt að spyrja hvort peningaleg þjóðernisstefna og metnaður um þjóðarmynt eigi nokkuð erindi í alþjóðavæddum heimi ársins 2007.

Týnd?

Það er líka eðlilegt að við eyjaskeggjarnir veltum því fyrir okkur hvort við getum ekki tekið upp meginlandsmyntina án þess þó að verða hluti að þinginu og framkvæmdavaldinu í Brussel. Afstaða okkar til Evrópusamvinnunnar er jú einmitt sígild afstaða eyjarinnar til meginlandsins. Við viljum hafa allskyns hagnýta hluti af meginlandinu svo sem greiðar samgöngur, aðgang að mörkuðum o.s.frv. en samt halda okkar eigin Þjóðhátíð. Þannig viljum við taka þátt í öllu samstarfi Evrópusambandsins nema þinginu og ráðherraráðinu því þá getum við haldið áfram að neita því að við séum hluti af ESB þó við tökum þátt í öllu samstarfi Evrópuríkjanna. Minnir svolítið á yngri dætur mínar þegar þær setja lítið blað fyrir andlitið og segja „týnd“.

Það er einhvern veginn eins og við höldum að við höfum glatað sjálfstæði okkar með fullri þátttöku og þó finnast okkur lítil lönd sem taka fullan þátt eins og Írland, Finnland og Danmörk ekki vera ósjálfstæð ríki. Miklu frekar finnast okkur ósjálfstæð ríki eins og El Salvador og Ecuador sem neyðast til að nota gjaldmiðil annarra þjóða án nokkurra áhrifa á hann. En ef okkur líður betur með að ganga inn í áföngum þá er auðvitað ekkert að því. Hitt vita allir að við munum bæði taka upp evru og ganga í ESB, spurning er bara hvenær og í hvaða röð!

Ekki hvort heldur hvenær

Ánægjulegt er að sjá áhugasama um þessa umræðu ýmsa af helstu stuðningsmönnum fyrrverandi formanns Sjálfstæðisflokksins og myndu sumir segja að þá væri fokið í flest skjól fyrir íslensku krónuna. En það er auðvitað til marks um þá breytingu að margir þeir sem telja krónuna hafa gagnast okkur vel fram að þessu telja þó mjög vafasamt að hún sé nógu stór til að valda auknum umsvifum okkar eða nógu sterk fyrir öldurót alþjóðavæðingar gjaldeyrismarkaða. Þeirra sjónarmið er því ekki eins og til dæmis okkur sem telju að krónan hafi einfaldlega reynst almenningi of dýr í verðlagi verðbólgu og vöxtum, heldur að hún henti ekki lengur. Órói á alþjóðamörkuðum, skráning íslenskra fyrirtækja í evrum, vaxandi spákaupmennska og sveiflur á gengi krónunnar gera æ ljósara hve erfitt er að halda úti smámynt.

Það er óskandi að sú viðhorfsbreyting sem er að verða til evrunnar í ákveðnum hópum leiði til pólitískra aðgerða í peningamálum. Það er sjálfsagt að skoða hvort unnt er að ná ávinningum evrunnar án aðildar að ESB ef það er það sem þarf til að skapa pólitíska samstöðu um málið. Þá verður þó auðvitað öllum að vera ljóst að verði niðurstaðan úr þeim leiðangri sú að aðild sé nauðsynleg verða menn að vera tilbúnir til þess að taka það skref.

Mikilvægast er að á vettvangi stjórnmálanna tökum við sem fyrst á við upptöku evrunnar því sá tími er liðinn að stjórnmálaöflin hafi áratugi til að breyta um stefnu. Hraði í nútímaviðskiptum og alþjóðavæðingin gerir aðrar kröfur. Það sjáum við á því að fyrirtæki og einstaklingar eru farin að fara bakdyramegin inn í evruna í lántökum sínum með tilheyrandi áhættu. Það er lykilatriði um farsæld í efnahagsmálum að nota góðu tímana til að taka erfiðu ákvarðanirnar því þegar vel árar eigum við fleiri kosta völ. Til að halda raunverulegu sjálfstæði er líka best að ráða ferðinni en hrekjast ekki í hallæri undan gangi sögunnar.