Ólafur Darri: Sparnaður talinn í tugum milljarða!

Ólafur Darri Andrason, hagfræðingur ASÍ, skrifaði afar áhugaverða grein í Fréttablaðið í gær um vaxta og gjaldmiðilsmál. Hún byrjar svona:

"Óstöðugur gjaldmiðill er ein meginorsök þess að vextir eru miklu hærri á Íslandi en í nágrannalöndunum. Þessir háu vextir hafa margvísleg áhrif á okkur.

Frá aldamótum hafa vextir af 5-10 ára ríkisskuldabréfum verið tvöfalt hærri á Íslandi en að meðaltali á Evrusvæðinu. Íslenska ríkið hefur þurft að greiða 4,2% hærri vexti en ríkin á Evrusvæðinu að meðaltali. Í dag skuldar ríkissjóður um 1.400 milljarða. Hvert prósent sem ríkissjóður þarf að greiða í hærri vexti kostar okkur því um 14 milljarða króna. Það er því til mikils að vinna að lækka vextina. Tækist okkur að lækka þá varanlega um t.d. 3 prósentustig sparar það okkur 42 milljarða á ári. Þetta eru fjármunir sem samsvara samanlögðum kostnaði við rekstur Landspítalans og Sjúkrahússins á Akureyri, eða þriðjungnum af því sem einstaklingar greiða í tekjuskatt.

Heimilin skulda um 1.500 milljarða. Hvert prósentustig í vöxtum kostar okkur því um 15 milljarða. Frá aldamótum hafa vextir af nýjum húsnæðislánum verið tæplega þrefalt hærri á Íslandi (meðalvextir á Íslandi: 75% Íbúðalánasjóðs og 25% banka) en að meðaltali á Evrusvæðinu. Þessi munur nemur 7,8 prósentustigum. Tækist okkur að brúa þetta bil myndi það spara heimilunum 117 milljarða á ári, sem jafngildir tæplega 17% hækkun á ráðstöfunartekjum heimilanna að meðaltali."

Síðan snýr Ólafur sér að fyrirtækjum landsins, skuldum þeirra og vaxtabyrði. Hann kemst að því að með því að ná vöxtum niður um 4% myndu sparast tæplega 70 milljarðar króna, á ári! Það erum um 4% af landsframleiðslu.

Samantekið er ljóst að íslenskt samfélag myndi spara himinháar upphæðir á ári hverju með lægri vöxtum. Hér erum við að tala um "evrópskt" vaxtastig!

(Leturbreyting: ES-bloggið)

Görgum aðeins hærra um IPA-styrkina!

Fréttablaðið fjallar í dag um hina svokölluð IPA-styrki, sem þau lönd sem sækja um aðild að ESB, eiga rétt á til hinna ýmsu verkefna. Skattamál í sambandi við þessa styrki hafa verið til umfjöllunar og hafa andstæðingar ESB reynt að gera málið eins tortryggilegt og hugsast getur. Þessi viðbrögð lykta að sjálfsögðu af "popúlisma" eða lýðhyggju.

Það sem kemur hinsvegar í ljós í sambandi við þessa styrki er að nokkur fjöldi sjóða fær sambærilegar undanþágur, þar á meðal Þróunarsjóður fyrir Færeyjar, Grænland og Ísland og aðilar á vegum Norðurlandaráðs. Þetta er því ekkert einsdæmi, heldur almenn regla í samskiptum þjóða!

Menn ættu því að garga aðeins hærra!

Í lok hinnar fróðlegu greinar segir svo: "Í umsögn fjármálaráðuneytisins sem fylgir frumvarpinu er velt upp þeirri spurningu hvert tekjutap ríkissjóðs verði af skattaundanþágunum, en því er til svarað að slíkt eigi tæpast við að þessu sinni. IPA-styrkir séu í eðli sínu ekki veittir nema með því skilyrði að þeir séu undanþegnir sköttum og gjöldum og myndu ekki berast að öðrum kosti. „Má frekar gera ráð fyrir því að ríkissjóður muni hafa tekjur af þessum styrkjum með óbeinum hætti ef ESB-verktakar verða innlendir aðilar,“ segir þar.
Áætlanir gera ráð fyrir að IPA-styrkir til Íslands geti numið allt að 30 milljónum evra, um fimm milljörðum króna, á árunum 2011 til 2013. Í fyrrnefndri umsögn fjármálaráðuneytisins segir að ESB hafi fallist á tillögur íslenskra stjórnvalda um landsáætlun um IPA-styrki. Þeir muni koma til útborgunar frá og með næsta ári. Á fjárlögum er gert ráð fyrir um 600 milljóna króna styrk á næsta ári."

Á Evrópuvefnum má sjá yfirlit um IPA-styrkina og þar segir:

"Í ... tillögu Íslands að IPA-landsáætlun 2011 eru lögð fram alls sjö verkefni:

1. Hagstofa Íslands: Endurbætur á gerð þjóðhagsreikninga.
2. Matís: Framfylgni reglugerða um matvælaöryggi sem hafa nú þegar verið innleiddar á Íslandi sem hluti af skuldbindingum í EES.
3. Náttúrufræðistofnun: Kortlagning vistkerfa og fuglalífs á Íslandi.
4. Þýðingamiðstöð: Þýðing á regluverki Evrópusambandsins yfir á íslensku.
5. Skrifstofa landstengiliðar: Samræming og miðlun styrkja og uppbygging þekkingar á stuðningi ESB á sviði byggðamála og atvinnuuppbyggingar.
6. Fræðslumiðstöð atvinnulífsins: Efling á starfshæfni fullorðinna með litla formlega menntun.
7. Háskólafélag Suðurlands: Verkefnið Katla Jarðvangur sem felur meðal annars í sér þróunaráætlun fyrir svæðið kringum Eyjafjallajökul og uppbyggingu á þekkingarsetri um svæðið."

Af þessu má sjá að allt miðar þetta að því að efla atvinnu, þekkingu og gæði, sem og MATVÆLAÖRYGGI, hér á landi.

En þessu eru andstæðingar ESB að sjálfsögðu á móti! Segir meira en 1000 orð um þá!

Gylfi Arnbjörnsson metur þróun mála - skaut Cameron sig (les: Breta) í fótinn?

Enn eru menn að velta fyrir sér áhrifum og afleiðingum þess samkomulags sem náðist fyrir skömmu í efnhagsmálum Evrópua, en Bretar stóðu fyrir utan, að sögn þeirra sjáfra til að verja breska hagsmuni. Heit umræða hefur spunnist um málið í Bretlandi og læðist að sú spurning hvort Bretar (les: David Cameron, forsætisráðherra) hafi skotið sig í fótinn með neitun sinni? Skotar eru t.a.m æfir vegna aðgerða Camerons og raddir heyrast frá Skotlandi um að ganga í Norðurlöndin!  Skoska stjórnin hefur t.a.m. umtalsverð völd á sviði heilbrigðis og menntamála. Angela Merkel, kanslari Þýskalands, sagði í dag á þýska þinginu, að þrátt fyrir neitun Breta, myndu þeir halda áfram að vera mjög mikilvæg þjóð innan ESB.

Hér heima veltir forseti ASÍ, Gylfi Arnbjörnsson (sem er hagfræðimenntaður) fyrir sér þróun mála í löngum og ítarlegum pistli. Hann tekur meðal annars saman niðurstöðuna svona:

" Meirihluti leiðtoga ESB ríkjanna hefur nú náð samkomulagi um aukið samstarf og samráð við stjórn ríkisfjármála. Með þessu samkomulagi geta ESB ríkin í ríkari mæli en verið hefur haft áhrif á þróun efnahagsmála einstakra ríkja út frá hagsmunum heildarinnar. Sem stendur hafa 17 ríki Evrusvæðisins staðfest samkomulagið en hin 10 ríkin geta gerst aðilar að því ef þau vilja og hafa sex þeirra þegar tilkynnt að þau hafi áhuga á því.

"Aðaltriði samkomulagsins eru:

• Ríki ESB munu í ríkari mæli samhæfa efnahagsstefnu sína á sumum sviðum.
• Evruríkin munu skuldbinda sig til þess að hafa jöfnuð í ríkisfjármálum eða afgang. Það verður litið á það sem fullnægjandi að árlegur sveifluleiðréttur halli einstakra ríkja verði ekki meiri en sem nemur 0,5% af landsframleiðslu á ári.
• Ný ríki, sem taka upp evruna, verða að mæta sömu kröfum og upplýsa jafnframt um þjóðarskuldir sínar.
• Um leið og eitt af evruríkjunum lendir í þeirri aðstöðu að halli í ríkisfjármálum verður 3%, munu sjálfkrafa fara í gang viðbrögð, þar með talið sektir nema aukin meirihluti evruríkjanna setji sig gegn því.
• Framkvæmdastjórn ESB á að setja fram tímasetta áætlun um það, með hvaða hætti einstaka ríki nái viðunandi jöfnuði í ríkisfjármálum.
• Hafi ríki þegar halla eða óviðunandi afgang í ríkisfjármálum eiga þau að senda Framkvæmdastjórninni og Ráðherraráðinu áætlun um til hvaða aðgerða verði gripið til að koma jafnvægi á ríkisfjármálin.
• Ríki munu gera grein fyrir lánsfjáráætlun og útgáfu ríkisskuldabréfa fyrirfram.
• Frá júlí 2012 verður sett á laggirnar ný stofnun, Evrópski stöðugleikasjóðurinn (European Stability Mechanism – ESM) sem verður varanlegur jöfnunar- og jafnvægissjóður evruríkjanna.
• 27 ríki Evrópusambandsins munu leggja Alþjóðagjaldeyrissjóðnum til 200 milljarða evra (32.000 milljarða króna) til að takmarka umfang fjármálakreppunnar."

Gylfi veltir einnig fyrir sér hvaða þýðingu þetta hafi fyrir umsókn Íslands að ESB og hann telur að þetta styrki hana, frekar en hitt og telur að nýr sáttmáli stuðli að markmiðum um stöðugleika og traustan gjaldmiðil fyrir Ísland:

"En hvernig líta þessi mál út frá sjónarhóli okkar Íslendinga? Alþingi ákvað árið 2009 að sækja um aðild að ESB og láta á það reyna hvort þjóðin vilji gera aukið og nánara samstarf við ríki Evrópu að grundvelli nýrrar sóknar í efnahags-, atvinnu- og félagslegu tilliti með fullri aðild að ESB. Nauðsynlegt er að skoða samkomulag ríkja ESB í ljósi þeirra markmiða sem við settum okkur með aðildarumsókninni. Mikilvægt er að horfa til langtíma jafnvægis í hagkerfinu og áhrifa þess á uppbyggingu og þróun atvinnulífsins. Hagkerfi Íslands er lítið og veikbyggt og höfum ekki mikil tök á því að fylgja Bretum eftir, slíkt myndi skapa mikla óvissu og veikja forsendur nýsköpunar og uppbyggingar. Margir hafa haft af því áhyggjur að þetta samkomulag komi í veg fyrir að stjórnvöld geti staðið fyrir nauðsynlegri innspýtingu í hagkerfið í samdrætti, eins og nú er þörf á, en það er oftúlkun að mínu mati. Aukin hagvöxtur er einfaldlega forsenda fyrir ábyrgri áætlun í ríkisbúskapnum og því langsótt að koma í veg fyrir slíkt. Óráðsía í ríkisfjármálum ógnar stöðugleika gengisins og dregur þannig úr hagvexti til lengri tíma litið, þó hann aukist tímabundið á meðan verið er að eyða peningunum. Samkomulagið um traustari grundvöll fyrir evruna hróflar heldur ekki við forræði aðila vinnumarkaðarins á gerð kjarasamninga en gæti auðveldað samskipti þeirra við stjórnvöld.

Það er fróðlegt að setja þessa þróun í Evrópu í samhengi við þann vanda sem lengi hefur blasað við hér á landi. Ég hef oft varpað fram þeirri spurningu hvernig hægt væri að koma á meiri aðhaldi að stefnumörkun og aðgerðum (eða aðgerðaleysi) stjórnvalda í ríkisfjármálum. Þjóðarsáttarsamningurinn frá árinu 1990 var t.d. grundvallaður á samkomulagi milli aðila vinnumarkaðarins og stjórnvalda um fastgengisstefnu og meiri aga í ríkisfjármálum til að styðja við hana. Þetta samkomulag entist meirihluta tíunda áratugarins og lagði grunn að mikilvægum stöðugleika í atvinnulífinu með lágri verðbólgu og lægri vöxtum en áður höfðu sést. Undir lok þess áratugar fór hins vegar að bera á ,,óþolinmæði‘‘ stjórnmálamanna vegna langvarandi aðhalds í ríkisfjármálum ásamt vaxandi tilhneigingar til þess að nota tekju- og gjaldahlið ríkisfjármála til að auka vinsældir í aðdraganda kosninga. Segja má að fyrsti áratugur nýrrar aldar hafi einkennst af agaleysi í stjórn ríkisfjármála, þar em stjórnvöld kynntu undir þenslu í atvinnulífinu með skattalækkunum, útgjaldaaukningu og auknum fjárfestingum hins opinbera. Í raun var þetta ábyrgðarleysi engu skárra en það sem gerðist í mörgum ríkjum ESB. Á endanum fór það svo að við þurftum að fá AGS sem sérstakan tilsjónaraðila með stjórn ríkisfjármála til að skapa nauðsynlegan trúverðugleika gagnvart frændum okkar á Norðurlöndunum til að þeir treystu sér til að veita okkur þau lán sem var okkur voru lífsnauðsynleg. Þó áætlun stjórnvalda og AGS um aðlögun ríkisfjármálanna að nýjum og breyttum veruleika hafi um margt verið erfið hefur markmiðið um hallalaus fjárlög verið ábyrgt og notið stuðnings aðila vinnumarkaðarins – þó deilt hafi verið um einstaka ákvarðanir.

Séð í þessu samhengi er nýtt samkomulag ESB ríkjanna allrar athygli vert og mikilvægt fyrir okkur að velta því fyrir okkur hvort þetta gæti verið það aðhald, sem brýnt er að koma á hér á landi gagnvart óábyrgri og ósamstæðri hagstjórn. Gæti aðild að þessu fyrirkomulagi komið í stað beinnar íhlutunar AGS, en minna má á að ekki hefur verið gengið frá því með hvaða hætti samstarf okkar við AGS verði háttað á næstu misserum."

Skynsamleg afstaða Steingríms í ESB-málinu!

Í frétt á www.visir.is stendur: "Steingrímur J. Sigfússon fjármálaráðherra segir Íslendinga myndu verða engu nær ef aðildarumsókn að Evrópusambandinu yrði dregin til baka nú. Hann vill ekki að taugaveiklun yfir ástandinu í Evrópu nú hafi áhrif á það sem Alþingi samþykkti á vordögum 2009. Þetta kom fram í umræðum á Alþingi í gær.

„Þá fyrst væri sá leiðangur til lítils og við værum bókstaflega engu nær ef við allt í einu hættum nú eða slægjum viðræðum á frest. Ég vil fá efnislega niðurstöðu sem þjóðin getur notað til að móta stefnu sína varðandi Evrópusambandið," sagði Steingrímur"

Skynsamleg afstaða hjá fjármálaráðherra, sem er alveg örugglega til í borga lægri vexti, greiða út minna af vaxtabótum og fleira sem tengist okurvaxtakerfinu sem viðgengist hefur hér á landi í áratugi.

Ísland þarf "evrópska vexti"  - eða eins og Guðmundur Jaki sagði bara iðulega: "Það verður að lækka vexti."

...að nóttu til hægist um í henni Evrópu - næturblámi frá Spiegel!

 

Það gengur mikið á í henni Evrópu, en að nóttu til hægist um. Þá lítur Evrópa svona út, séð næstum frá himnum ofan!

(Mynd frá Der Spiegel - hærri upplausn hér )

Hið opna samfélag gegn feðraveldinu

Okkur langar að benda á góða grein eftir Arnar Guðmundsson, formann Félags frjálslyndra jafnaðarmanna, í sem hann ritar í Fréttablaðið í dag. Hún hefst svona:

"Hvernig eru hagsmunir almennings best tryggðir? Er það með gagnsæju og skilvirku regluverki og eftirliti án mismununar eða er mikilvægast að tryggja að eignarhald og völd liggi hjá „réttum“ aðilum? Þessi virka átakalína í íslenskum stjórnmálum litar afstöðu til mála allt frá erlendum fjárfestingum og auðlindastefnu til aðildar að ESB og skýrir hvers vegna hefðbundnir pólitískir andstæðingar ná saman um afstöðu til helstu álitamála samtímans.

Þarna takast á frjálslyndari sjónarmið um réttarríkið sem stendur vörð um réttindi og hagsmuni hvers einstaklings og einhvers konar feðraveldishugsun um samfélagið sem fjölskyldu þar sem velviljaðir patríarkar tryggja hagsmuni heildarinnar."

Og í lokin segir Arnar: "Þeir sem vilja tryggja opið samfélag, samkeppni og hagsmuni almennings með almennum gagnsæjum leikreglum sem gilda jafnt fyrir alla sjá ESB ekki sem ógn. Fulltrúar feðraveldishugsunar vilja dyrnar að sínu heimili luktar og ríkja að baki þeim óáreittir."

Nei-sinnar æfir vegna könnunar Fréttablaðsins - brandari!

Nei-sinnar eru æfir vegna þess að um 65% landsmanna vilja klára aðildarviðræður við ESB og fá að kjósa um aðildarsamning í þjóðaratkvæðagreiðslu.

Það var Fréttablaðið sem greind frá þessu í gær, en blaðið tók 800 manna slembiúrtak úr þjóðskrá.

Nei-sinnar byrja í fyrsta lagi á að draga aðferðafræði könnunarinnar í efa með órökstuddum dylgjum um hana, að "sérvaldir" hafi verið spurðir !

Í öðru lagi leyfa þeir sér að draga ótrúlag langsóttar og hlægilegar ályktanir um niðurstöðuna, í þeim tilgangi einum að brengla útkomu könnunarinnar, sér í hag.

Þetta er fyndið í meira lagi og túlkunin svo langsótt að það hálfa væri nóg! En segir mikið um aðferðafræði Nei-sinna!

Og sú staðreynd að önnur könnunin í röð sýnir að mikill meirihluti landsmanna vill klára samningaferlið er einfaldlega eitur í beinum Nei-sinna.

Þeir hljóta að vera svona lafhræddir við vilja þjóðarinnar!

Það er hlustað á Ísland!

Andstæðingar ESB-aðildar klifa sífellt á því að Ísland sé svo lítið og að það yrði aldrei hlustað á það sem "litla Ísland" hefði fram að færa. Þetta er náttúrlega sjónarmið sem einkennist af a) minnimáttarkennd og b) skorti á skilningi á því hvernig alþjóðastjórnmál 21.aldarinnar ganga fyrir sig.

Það er sannað mál að smáríki hafa áhrif innan ESB.

Dæmi um það þegar hlustað er á "litla Ísland! gefur að líta í Fréttablaðinu í gær, en þar er sagt frá loftslagsráðstefnunni í Durban. Þar lagði ísland fram tillögu sem snýr að votlendi, að votlendi ,,komi til tekna varðandi losunarkvóta," eins og segir í frétt Fréttablaðsins.

Og viti menn: Vel var tekið í tillögu Íslendinga, það var hlustað!!

Á vef umhverfisráðuneytisins segir um þetta mál: "Ný aðgerð til að draga úr nettólosun gróðurhúsalofttegunda var samþykkt í Durban, um endurheimt votlendis. Ísland lagði þá tillögu upphaflega fram og var efni hennar að mestu samþykkt í fyrra. Sumar tillögur sem tengjast losun frá landnotkun og upptöku kolefnis í gróðri og jarðvegi eru umdeildar, en votlendistillaga Íslands hefur almennt fengið jákvæðar undirtektir. Ísland hefur haldið fram sjónarmiðum kynjajafnréttis og virkrar þátttöku kvenna í ákvarðanatöku. Texti þess efnis, sem Ísland hefur lagt til, er á nokkrum stöðum í Durban-samkomulaginu og fyrri samningstextum."

Gangi Ísland í ESB munum við væntanlega bæði vinna með öðrum þjóðum að ýmsum málum, sem og að keyra áfram okkar eigin hagsmunamál. Dæmi um híð síðara væri e.t.v. verndum og viðhald auðlindasvæða okkar í kringum landið. Ísland yrði ekki óþekkt stærð innan ESB, heldur hluti af stærra mengi.

Hér hafa nei-sinnar rangt fyrir sér. 

FRBL rýnir í atburði liðinnar viku í Brussel

Menn rýna í niðurstöður funda í Brussel í liðinni viku og einn þeirra er Ólafur Þ. Stephensen, ritstjóri Fréttablaðsins. Hann skrifar í leiðara í dag: "Niðurstaða leiðtogafundar Evrópusambandsins fyrir helgina varð að mörgu leyti önnur en sú sem menn höfðu spáð eða vonazt til.

Þannig þýðir niðurstaðan að skref eru tekin í átt til meiri samræmingar ríkisfjármála í aðildarríkjunum. Það er jákvætt og getur komið í veg fyrir að skuldakreppa á borð við þá sem nú þjakar evrusvæðið endurtaki sig. Það leysir hins vegar ekki núverandi vanda. Þar er enn ýmislegt ógert; hvorki Evrópski seðlabankinn né Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn hafa enn þau tæki í höndum sem þarf til að taka í taumana og róa markaðina. Útkoma fundarins er því ekki nein lokalausn á skuldavandanum.


Því hafði líka verið spáð fyrir fundinn að hann gæti leitt til þess að Evrópusambandið klofnaði í tvær fylkingar, evruríkin og ríkin sem ekki notuðu gjaldmiðilinn. Það gekk ekki eftir; 23 ríki urðu sammála um að setja sér harðari reglur um aga í ríkisfjármálum og fá stofnunum Evrópusambandsins vald til að halda þeim aga með refsiaðgerðum gegn ríkjum sem reka ríkissjóð með halla og safna skuldum. Þrjú til viðbótar hyggjast vera með, að fengnu samþykki þjóðþingsins.

Bretland stendur þannig eitt utan þessa samkomulags, sem þýðir að það verður ekki fellt inn í stofnsáttmála Evrópusambandsins heldur hefur stöðu milliríkjasamnings. Það jafngildir hins vegar ekki klofningi Evrópusambandsins, heldur að Bretar standa þar einangraðir. Það er hvorki í fyrsta né annað sinn. Engu að síður hafa Bretar ekki snúið baki við Evrópusambandinu og oftast tekið þátt í framþróun þess, þótt með semingi sé." Allur leiðarinn

Magnús Halldórsson, blaðamaður, er einnig með ítarlega grein um þetta mál.

Mikill vöxtur í nýjasta Evrulandinu - Eistlandi, 8,5% á þriðja ársfjórðungi

Það virðist vera blússandi fart á nýjasta Evru-landinu, Eistlandi (sem tók upp Evru um áramótin). Samkvæm seinni spá fyrir þriðja ársfjórðung var um að ræða 8,5% hagvöxt, miðað við sama tímabil árið 2010.

Á vef hagstofu Eistlands kemur fram að mikill vöxtur er í útflutningi og var raunaukning á útflutningi vöru og þjónustu um 24% á þriðja ársfjórðungi!

Á fysta ársfjórðungi ársins nam hagvöxturinn 9,4% og 8,4% á öðrum ársfjórðungi, miðað við 2010.

(Myndin er fá höfuðborginni,Tallin)