Evrópusambandið og íslensk stjórnsýsla: Málþing

Félag stjórnsýslufræðinga og Stofnun stjórnsýslufræða og stjórnmála í samstarfi við
Félag forstöðumanna ríkisstofnana og Evrópustofu bjóða til málþings.

Evrópusambandið og íslensk stjórnsýsla:
Hver eru áhrif regluverks ESB og umsóknarferlis Íslands að sambandinu
á íslenskar stofnanir og sveitarfélög?

Fimmtudaginn 18. okt kl. 12-14:15 á Grand hótel Reykjavík.
Hádegisverður frá kl. 12- dagskrá hefst 12:15.
Skráning HÉR  Þátttökugjald kr. 5400.-, hádegisverður innifalinn.

Dagskrá:

1.  Setning og opnunarávarp.   Eggert Ólafsson,  formaður Félags stjórnsýslufræðinga.

2. Dr. Anamarija Musa kennari í opinberri stjórnsýslu við lagadeild Háskólans í Zagreb, Króatíu.  
Umbætur í stjórnsýslu Króatíu í tengslum við inngöngu landsins í ESB.

3.  Dr. Baldur Þórhallsson, prófessor við Stjórnmálafræðideild HÍ.
Evrópuvæðing íslenskrar stjórnsýslu - samanburður við hin Norðurlöndin.  Kynning á niðurstöðum rannsóknar.  

4.  Frá sjónarhóli sveitarfélaga
      Eiríkur B. Björgvinsson, bæjarstjóri á Akureyri frá Sambandi íslenskra sveitarfélaga

5.  Frá sjónarhóli ríkisstofnana
      Kristin Linda Árnadóttir,  forstjóri Umhverfisstofnunar
     Hrafnkell V. Gíslason, forstjóri Póst- og fjarskiptastofnunar 

Eftir framsögur verða panelumræður með frummælendum og með þátttöku Stefáns Hauks Jóhannessonar sendiherra og aðalsamningamanns vegna viðræðna um aðild Íslands að ESB. 
Fundarstjóri: Svavar Halldórsson, stjórnmála- og stjórnsýslufræðingur.

Evrópusamruninn hefur haft afgerandi áhrif á þróun íslensks samfélags í gegnum aðildina að Evrópska efnahagsvæðinu á þeim tveimur áratugum sem liðnir eru frá því að Ísland gerðist aðili að EES.  Það á ekki síst við um starfsemi og áherslur íslenskrar stjórnsýslu og opinberra stofnana á báðum stjórnsýslustigum.  Umsóknarferli Íslands að sambandinu mun hafa í för með sér breytingar á stjórnsýslunni og þá ekki síður kjósi Ísland að ganga í Evrópusambandið. 

Á fundinum  verður  m.a. leitað svara við eftirfarandi spurningum:
1. Að hvaða leyti  hefur EES samningurinn, innleiðing regluverks ESB í íslensk lög og umsóknarferli Íslands að ESB haft áhrif á og leitt til breytinga á áherslum og verkefnum íslenskrar stjórnsýslu, hjá ríki, sveitarfélögum og opinberum stofnunum?
2. Hefur það leitt til framfara fyrir starfsemina og málaflokkinn eða haft neikvæð áhrif á þróun starfsins?
3. Hver er reynsla Norðurlandanna?
4. Hver er reynsla ríkis sem fær væntanlega aðild að ESB á næsta ári?  

Frummælendur eru dr. Anamarija Musa kennari í opinberri stjórnsýslu við lagadeild Háskólans í Zagreb, Króatíu, en hún hefur í rannsóknum sínum lagt áherslu á að skoða  umbætur í opinberri stjórnsýslu í Króatíu í tengslum við aðildarumsókn landsins að ESB.

Þá mun dr. Baldur Þórhallsson, prófessor við Stjórnmálafræðideild HÍ  fjalla um niðurstöður umfangsmikillar samanburðarrannsóknar  um Evrópuvæðingu stjórnsýslunnar  á Norðurlöndum. 

Eiríkur B. Björgvinsson, bæjarstjóri á Akureyri frá Sambandi íslenskra sveitarfélaga  mun síðan ræða efnið f rá sjónarhóli sveitarfélaga og Kristin Linda Árnadóttir,  forstjóri Umhverfisstofnunar og Hrafnkell V. Gíslason, forstjóri Póst- og fjarskiptastofnunar frá sjónarhóli stofnana sinna.  

Eftir framsöguerindi verða pallborðsumræður með þátttöku frummælenda, en auk þeirra mun Stefán Haukur Jóhannesson sendiherra og aðalsamningamaður Íslands í aðildarviðræðum við Evrópusambandið taka þátt í pallborði og bregðast við erindum.  

Fundarstjóri og stjórnandi pallborðs er Svavar Halldórsson, stjórnmála- og stjórnsýslufræðingur.

Dr. Anamarija Musa sem er sérstakur gestur ráðstefnunnar er kennari við lagadeild Háskólans í Zagreb, Króatíu.  Hún er lögfræðingur að mennt og hefur sérhæft sig í stjórnsýslulögum og opinberri stjórnsýslu m.a. með áherslu á Evrópufræði og evrópska stjórnhætti.   Hún  hefur tekið þátt í mörgum evrópskum verkefnum á sínu rannsóknarsviði og skoðað m.a. Evrópuvæðingu stjórnsýslunnar í Króatíu í tengslum við umsókn landsins að ESB og ritað fjölda greina og bókakafla um þessi efni.

Stóru fyrirtækin flýja haftakrónuna - fleiri gera upp í Evrum en dollar

Viðskiptablaðið birtir athyglisverða frétt um gjaldmiðilsmálin, sem hefst svona:

"287 félög hafa heimild til að gera upp og semja ársreikning í erlendri mynt fyrir árið 2011. Þetta kemur fram í Tíund, fréttablaði Ríkisskattstjóra. Af þessum félögum gera flest upp í evru og næst flest í bandaríkjadal sem er ólíkt því sem verið hefur.

Þetta er ekki nema lítið brot af heildarfjölda íslenskra félaga en veltutölur þeirra benda þó til að hér sé um mörg stærstu félög landsins að ræða en árið 2010 var heildarvelta þessara félaga um 20,9% af heildarveltu allra íslenskra félaga."

Í frétt fyrir rúmu ári síðan um sama máli, í sama blaði segir:

"Alls hafa 137 félög fengið heimild Ríkisskattstjóra til að gera upp og skila ársreikningum í evrum. Ásókn á síðustu árum hefur verið talsverð. Á árunum 2008 til 2011 hafa 72 félög sótt um og fengið heimild til að færa bókhaldið í evrum, samkvæmt upplýsingum frá Skúla Eggert Þórðarsyni ríkisskattstjóra. Í dag eru fyrirliggjandi hjá Ársreikningaskrá umsóknir fjögurra félaga um að gera upp í evru. Fjögur önnur vilja gera upp í bandarískum dollar.

Á mynd sem fylgir greininni sést að fleiri fyrirtæki gera nú upp í Evrum en dollar, miðað við 2011. Einnig má í raun segja að þau fyrirtæki sem gera upp í dönskum krónum, geri upp í Evrum, þar sem danska krónan er beintengd gengi Evrunnar. Sá fjöldi félaga sem gerir upp í Evrum hefur tvöfaldast frá árinu 2007.

Klárum aðildarviðræðurnar - fyrir næstu helgi :)

Í yfirlýsingu frá Samstöðu segir: "Þá segir í ályktunum Samstöðu að afar brýnt sé að viðræðum um aðild að Evrópusambandinu ljúki á þessu ári svo þær skyggi ekki á brýn kosningamál í næstu kosningum."

Hvort á að hlæja eða gráta yfir þessu?

Væri ekki lag að klára þetta bara fyrir næstu helgi ? :)

Tvær áhugaverðar greinar

Tvær áhugaverðar greinar um Evrópumál og gjaldmiðilsmál birtust í vikunni. Í FRBL segir Pawel Bartoszek eftirfarandi:

"Spyrjum okkur einfaldrar spurningar: Er krónan góður gjaldmiðill?

Hvaða kröfur ættum við sem launþegar og neytendur að gera til gjaldmiðils? Tvennt kemur upp í hugann. Í fyrsta lagi ætti að vera hægt að kaupa hluti fyrir gjaldmiðilinn. Í öðru lagi ætti gjaldmiðillinn að vera svipað mikils virði frá einum degi til annars.

Það er líka hægt að spyrja: Hvað er til merkis um að gjaldmiðill sé vondur? Vondir gjaldmiðlar eru gjarnan í frjálsu falli, gagnslausir utan heimalandsins, og stundum hvort tveggja í einu. Sem barn bjó ég í landi með mjög vondan gjaldmiðil. Ekki hélt ég að ég þyrfti að endurtaka þá reynslu á fertugsaldri.

Hver sem vill getur slegið „USD to UAH" inn í Google-leitarvélina, til að komast að því hve margar úkraínskar hrívnur sé hægt að fá fyrir einn bandarískan dollara. Google-leitarvélin treystir sér hins vegar ekki til að svara því hve margar íslenskar krónur fáist fyrir dollara.

Hún gerði það einu sinni en hún gerir það ekki lengur. Lái henni hver sem vill.

Krónan fellur þannig á fyrri hluta prófsins. Þökk sé gjaldeyrishöftunum er til dæmis ekki auðvelt að kaupa íbúð í Berlín eða bíl á Ítalíu. Það er ömurlegt. Menn sitja við tölvu allan daginn að reyna að vinna sér inn pening til þess eins að einhverjir stjórnmálamenn og skriffinnar ákveði hverju megi eyða honum í. Og þeir hika ekki við að skipa mönnum að eyða honum á landsvæði sem 0,005% heimsins búa á."

Á vefsíðu Já-Ísland birtist svo grein, sem upprunalega birtist í helgarblaði Fréttatímans þann 5.október, eftir Egil Almar Ágústsson, meistaranema í hagfræði og fjármálum. Hann segir m.a.:"

Í þarsíðustu viku kom út rit Seðlabankans um valkosti í gjaldmiðilsmálum. Þar er í raun komist að þeirri niðurstöðu að aðeins tveir valkostir séu til staðar fyrir Íslendinga. Annað hvort áframhaldandi króna eða evra með inngöngu í Evrópusambandið. Einhliða upptaka er talinn óraunhæf. Enn fremur flækja gjaldeyrishöftin málið. Þau gera það að verkum að sú spurning hvort við getum haldið áfram í EES blandast í málið. Skoðum þessa tvo valkosti og útvíkkum hvað þeir þýða í raun og veru.

Evra með inngöngu í Evrópusambandið

Í samningaviðræðum við Evrópusambandið verður samið um það hvernig ferlið í kringum upptöku evru á Íslandi mun verða. Afnám gjaldeyrishafta verður mikilvægur þáttur í þeim samningaviðræðum og það kann að vera að samningarnir snúist um hvort Evrópusambandið geti hjálpað Íslandi að leysa gjaldeyrishöftin. Endapunkturinn verður að Ísland verði með evru og algerlega án gjaldeyrishafta.

Króna utan EES

Fyrir nokkrum vikum gaf Seðlabankinn út rit um mögulegar varúðarreglur eftir fjármagnshöft. Í raun og veru var Seðlabankinn að segja að hann teldi ekki raunhæft að hafa algerlega frjálsa fjármagnsflutninga meðíslenskri krónu. Í öðrum orðum að gjaldeyrishöft yrðu áfram. Jafnframt hefur skapast ákveðin samstaða í umræðunni um að krónu muni alltaf fylgja einhver höft. Gjaldeyrishöft eru brot á EES samningnum. Þau fara gegn grunnforsendum Evrópusambandsins (Fjórfrelsið) og þar með EES samningsins. Fjórfrelsið er ein mikilvægasta stoð Evrópusambandins. Sú regla sér til þess að innan ESB er frjálst flæði fjármagns, fólks, vöru og þjónustu. Gjaldeyrishöft koma í veg fyrir frjálst flæði fjármagns en þrengja einnig frjálst flæði vöru, þjónustu og fólks.

Ef við ætlum að halda áfram í EES og með krónu þá þyrftum við að semja við Evrópusambandið um varanlega undanþágu frá grunnstoð Evrópusambandsins og EES samningsins (Fjórfrelsinu). Það hlýtur að teljast augljóst að Evrópusambandið mun aldrei samþykkja að land í EES uppfylli ekki grunnstoð samningsins. Þar af leiðandi getur Ísland varla haldið áfram í EES með krónu. Hvort sem við viljum halda áfram eða ekki mun koma sá tímapunktur að við getum ekki verið áfram í EES. Við einfaldlega uppfyllum ekki grunnskilyrðin."

SAMSTAÐA UM ÞJÓÐARHAGSMUNI - YFIRLÝSING

SAMSTAÐA UM ÞJÓÐARHAGSMUNI:

Mikilvægasta verkefni íslenskra stjórnmála er að tryggja sambærileg lífskjör og í grannlöndum. Við ungu fólki á Íslandi blasir hins vegar framtíð með lægri launum, dýrara lánsfé, minna athafnafrelsi og veikara velferðarkerfi. Þessari framtíðarsýn þarf að breyta.

Fyrirsjáanlegt er að Ísland muni búa við takmarkanir á viðskiptafrelsi um langa framtíð verði ekkert að gert.

Þær hugmyndir sem uppi eru um nýtt form gjaldeyrishafta sýna – svo að ekki verður um villst – að óbreytt staða er óhugsandi og endurskoðun samningsins um Evrópska efnahagssvæðið er óhjákvæmileg.

Stöðu Íslands á innri markaðnum verður að styrkja og jafna samkeppnisstöðu við nágrannalönd. Því er nauðsynlegt að ná breiðri samstöðu um þessi brýnustu markmið:

• Agaða hagstjórn sem samræmi stefnuna í ríkisfjármálum og málefnum atvinnuveganna markmiðinu um fjármálastöðugleika og upptöku nothæfs gjaldmiðils.
• Traustan pólitískan stuðning við efnahagsmarkmiðin og aðildarviðræður við Evrópusambandið. Einungis þannig næst fram eins hagstæður samningur og mögulegt er, sem þjóðin tekur síðar afstöðu til.
• Nýja raunhæfa áætlun um aðildarviðræðurnar með hliðsjón af aðstæðum hér heima og í Evrópu, sem gefur rýmri tíma til að ná samstöðu sem tryggi hagsmuni þjóðarinnar.
• Sú breyting á stjórnarskránni taki gildi sem tryggir að þjóðin geti tekið þessar brýnu ákvarðanir um stöðu Íslands í Evrópu á næsta kjörtímabili.

Ekki er rökrétt að veikja stöðu Íslands með því að loka á einstaka kosti meðan ekki er vitað að aðrir séu færir. Við skorum því á fólkið í landinu að taka höndum saman um öfgalaus viðhorf, að beita áhrifum sínum til að þrýsta á stjórnmálaflokkana og treysta samstöðu um þjóðarhagsmuni, festu í alþjóðasamskiptum og eflingu hagstjórnar á Íslandi. Þannig verða samkeppnishæfni og ásættanleg lífskjör þjóðarinnar tryggð til framtíðar.

Reykjavík, 2. október 2012.

Eftirfarandi skrifuðu undir yfirlýsinguna. Starfsheiti aðeins til glöggvunar, en allir mættu til fundar sem einstaklingar en ekki fulltrúar annarra.

Andrés Magnússon, frkvstj. Samt. Verslunar og Þjónustu
Andrés Pétursson, Alþjóðastofnun HÍ
Ari K Jónsson rektor HR
Árni Gunnarsson, fv. alþm
Árni Oddur Þórðarson, Eyri
Baldur Þórhallsson, HÍ
Benedikt Jóhannesson, frkvstj. Talnakönnunar
Björn Sigurbjörnsson, fv. ráðuneytisstj.
Bolli Valgarðsson, ráðgjafi
Einar Stefánsson, læknir
Ellisif Tinna Víðisdóttir, Thule
Erna Bryndís Halldórsdóttir, lögg. end.
Finnbjörn A. Hermannsson, form. Samiðnar
Finnur Oddsson, frkvstj. Viðskiptaráðs
Friðrik Pálsson, forstj. Hótel Rangá
G.Valdimar Valdimarsson, kerfisfr.
Gísli Hjálmtýsson, frkvstj. Thule
Grímur Sæmundsen, forstj. Bláa lónsins
Guðmundur Gunnarsson, verkalýðsforingi
Gylfi Arnbjörnsson, forseti ASÍ
Gylfi Sigfússon, forstj. Eimskips
Halldór Einarsson, Henson
Halldór Halldórsson, form. Samb. ísl. sveitarfél.
Hanna Katrín Friðriksson, frkvstj. hjá Icepharma
Hannes G. Sigurðsson, aðstfrkvstj. SA
Haraldur Flosi Tryggvason, form. stj. Orkuveitunnar
Helga Valfells, Nýsköpunarsjóði
Helgi Magnússon, iðnrekandi
Hilmar B. Janusson, deildarforseti, HÍ
Hilmar P. Valgarðsson, Eimskipafél.
Hjörleifur Pálsson, Össuri
Jóhann R. Benediktsson HBT International
Jón Ásbergsson, Íslandsstofu
Jón Ingvarsson, lögfr.
Jón Kristjánsson, fv. alþm.
Jón Sigurðsson, fv. form . Framsóknarflokksins
Jón Sigurðsson, Össuri
Karl Steinar Guðnason, fv. alþm.
Kolbeinn Kolbeinsson, Ístaki
Kolbrún Hrund Víðisdóttir frkvstj. 19 hæð og Turninn
Kristín Pétursdóttir, Auði Capital
Kristján Þorsteinsson, Marel
Kristrún Heimisdóttir, lektor
Loftur Árnason, Ístaki
Lúðvík Bergvinsson, fv. alþm.
Magnús Geir Þórðarson, LR
Margrét Guðmundsdóttir, Icepharma
Margrét Kristmannsdóttir, Pfaff
Margrét Frímannsdóttir, fv. form. Alþýðuflokksins
Páll Rafnar Þorsteinsson, stjórnmálafr. KOM
Pétur J. Eiríksson, form. Hörpu
Ragnheiður Kolsoe, þróunarfulltr.
Rannveig Guðmundsdóttir, fv. alþm.
Sigsteinn Grétarsson, Marel
Sigurður Harðarson, Centra
Sigurlaug Anna Jóhannsdóttir, frkvstj. Já Íslands
Stefán Jón Hafstein, Þróunarsamvinnust.
Stefán Thors, Skipulagsstofun
Svana Helen Björnsdóttir, form. SI
Thomas Möller, Rými
Valgerður Sverrisdóttir, fv. utanríkisráðh.
Vésteinn Ólason, próf.
Vilhjálmur Egilsson, frkvstj. SA
Vilhjálmur Þorsteinsson, fjárfestir
Vilmundur Jósefsson, form. SA
Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir, alþm.
Þorkell Sigurlaugsson, form. Framtakssjóðsins
Þorsteinn Pálsson, fv. forsætisráðh.
Þórður Harðarson, læknir
Þórður Magnússon, Eyri
Þórður Sverrisson, forstj. Nýherja
Þórunn Sveinbjarnardóttir, fv. ráðh.
Þráinn Þorvaldsson Saga Medica
Þröstur Ólafsson, fv. frkvstj. Sinfóníunnar
Örn Gústafsson, Okkar líf

Riddarar í bloggheimum

Eins og fram kom í fréttum í gær koma hópur fólks saman í gær til að kalla eftir betri stjórnmálum hér á landi. Í yfirlýsingu frá hópnum segir: "„Mikilvægasta verkefni íslenskra stjórnmála er að tryggja sambærileg lífskjör og í grannlöndum. Við ungu fólki á Íslandi blasir hins vegar framtíð með lægri launum, dýrara lánsfé, minna athafnafrelsi og veikara velferðarkerfi. Þessari framtíðarsýn þarf að breyta.

Fyrirsjáanlegt er að Ísland muni búa við takmarkanir á viðskiptafrelsi um langa framtíð verði ekkert að gert.

Þær hugmyndir sem uppi eru um nýtt form gjaldeyrishafta sýna – svo að ekki verður um villst – að óbreytt staða er óhugsandi og endurskoðun samningsins um Evrópska efnahagssvæðið er óhjákvæmileg.

Stöðu Íslands á innri markaðnum verður að styrkja og jafna samkeppnisstöðu við nágrannalönd. Því er nauðsynlegt að ná breiðri samstöðu um þessi brýnustu markmið:

• Agaða hagstjórn sem samræmi stefnuna í ríkisfjármálum og málefnum atvinnuveganna markmiðinu um fjármálastöðugleika og upptöku nothæfs gjaldmiðils.
• Traustan pólitískan stuðning við efnahagsmarkmiðin og aðildarviðræður við Evrópusambandið. Einungis þannig næst fram eins hagstæður samningur og mögulegt er, sem þjóðin tekur síðar afstöðu til.
• Nýja raunhæfa áætlun um aðildarviðræðurnar með hliðsjón af aðstæðum hér heima og í Evrópu, sem gefur rýmri tíma til að ná samstöðu sem tryggi hagsmuni þjóðarinnar.
• Sú breyting á stjórnarskránni taki gildi sem tryggir að þjóðin geti tekið þessar brýnu ákvarðanir um stöðu Íslands í Evrópu á næsta kjörtímabili.

Ekki er rökrétt að veikja stöðu Íslands með því að loka á einstaka kosti meðan ekki er vitað að aðrir séu færir. Við skorum því á fólkið í landinu að taka höndum saman um öfgalaus viðhorf, að beita áhrifum sínum til að þrýsta á stjórnmálaflokkana og treysta samstöðu um þjóðarhagsmuni, festu í alþjóðasamskiptum og eflingu hagstjórnar á Íslandi. Þannig verða samkeppnishæfni og ásættanleg lífskjör þjóðarinnar tryggð til framtíðar.“

Ekki leið hinsvegar á löngu þar til sjálfskipaðir riddarar bloggheima riðu fram á völlinn til þess að gera lítið úr þessu framtaki. Sjálfsagt er það fólk sem hefur lausnir á öllum vandamálum Íslands og hefur ekkert betra að gera en að gera lítið út frumkvæði annarra! Það er kannski einmitt gegn niðurrifsöflum sem þessum, sem framtakinu er beint, hver veit?

(Skjáskot af www.blog.is)

Ákall um betri umræðu og að ljúka aðildarviðræðum við ESB

Á RÚV segir: "Fyrrverandi ráðherrar og framámenn í viðskiptalífi og hreyfingum launafólks eru í hópi fólks sem kom saman í dag til að ræða meðal annars efnahagsmál og aðildarumsókn að Evrópusambandinu. Fólkið mun eiga það sameiginlegt að hafa áhyggjur af ástandinu í þjóðfélaginu og hvernig umræður þróast.

Í hópnum er að finna fólk úr flestum flokkum sem eiga sæti á Alþingi og fleiri til. Það sem mun helst brenna á fólkinu er stjórn efnahagsmála annars vegar og hins vegar það að samningaviðræðum við Evrópusambandið verði haldið áfram og samningur úr þeim borinn undir þjóðaratkvæði."

Síðan segir:

"Meðal þeirra sem mættu á fundinn eru Þorsteinn Pálsson, fyrrverandi forsætisráðherra, Benedikt Jóhannesson, framkvæmdastjóri Heims, Vilmundur Jósepsson, formaður Samtaka atvinnulífsins, Vilhjálmur Egilsson, framkvæmdastjóri Samtaka atvinnulífsins, og Þórður Magnússon, stjórnarformaður Eyris. Einnig þau Jón Sigurðsson, Jón Kristjánsson og Valgerður Sverrisdóttir sem öll hafa verið ráðherrar fyrir hönd Framsóknarflokksins. Þá eru á staðnum þau Kristrún Heimisdóttir, fyrrverandi aðstoðarmaður tveggja ráðherra Samfylkingarinnar, Rannveig Guðmundsdóttir og Þórunn Sveinbjarnardóttir, báðar fyrrverandi þingmenn Samfylkingarinnar, og Árni Páll Árnason, núverandi þingmaður Samfylkingar. Andrés Magnússon, framkvæmdastjóri SVÞ samtaka verslunar og þjónustu, Gylfi Arnbjörnsson, forseti Alþýðusambands Íslands, og Orri Hauksson, framkvæmdastjóri Samtaka iðnaðarins, voru einnig meðal fundargesta."